An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (CUID IX Cuideachtaí Faoi Chosaint Cúirte) Ar Aghaidh (CUID XI Cuideachta d'fháil a Scaireanna Féin agus Scaireanna i gCuideachta Shealbhaíochta)

33 1990

ACHT NA gCUIDEACHTAÍ, 1990

CUID X

Cuntais agus Iniúchadh

Léiriú ar Chuid X.

182. —Sa Chuid seo—

ciallaíonn “an Treoir ón gComhairle” Treoir Uimh. 84/253/CEE ón gComhairle, an 10 Aibreán, 1984* maidir le daoine a cheadú a bheidh freagrach as na hiniúchtaí reachtúla a dhéanamh ar dhoiciméid chuntasaíochta;

ciallaíonn “cara-chumann” cumann a chláraítear faoi Achtanna na gCara-Chumann, 1896 go 1977;

ciallaíonn “deimhniú cleachta” deimhniú arna dhámhachtain do dhuine ag comhlacht cuntasóirí ag tabhairt teideal don duine sin cleachtadh mar iniúchóir cuideachta nó mar iniúchóir poiblí;

ciallaíonn “iniúchóir poiblí” iniúchóir poiblí chun críocha na nAchtanna um Chumainn Tionscail agus Soláthair, 1893 go 1978, agus Achtanna na gCara-Chumann, 1896 go 1977.

Ceapadh iniúchóirí agus a gcur as oifig.

183. —Leasaítear leis seo alt 160 den Phríomh-Acht—

(a) trí na fo-ailt seo a leanas a chur in ionad fho-alt (5)—

“(5) Gan dochar d'aon chearta de chuid an iniúchóra i ndáil lena chur as oifig faoin bhfo-alt seo, féadfaidh cuideachta, le gnáthrún ag cruinniú ginearálta, iniúchóir a chur as oifig seachas iniúchóir arb é céad-iniúchóir, nó duine de chéad-iniúchóirí, na cuideachta é agus aon duine eile a cheapadh ina ionad a bheidh ainmnithe lena cheapadh ag aon chomhalta den chuideachta, is duine atá cáilithe faoi Achtanna na gCuideachtaí le bheith ina iniúchóir ar chuideachta agus a bhfuil fógra faoina ainmniú tugtha dá comhaltaí.

(5A) (a) Déanfaidh cuideachta—

(i) laistigh de sheachtain tar éis cumhacht an Aire faoi fho-alt (4) a theacht chun bheith infheidhmithe, fógra ina thaobh sin a thabhairt don Aire, agus

(ii) i gcás go rithfear rún ag cur iniúchóra as oifig, fógra ina thaobh sin a thabhairt san fhoirm fhorordaithe do chláraitheoir na gcuideachtaí laistigh de 14 lá ó dháta an chruinnithe ag ar ritheadh an rún ag cur an iniúchóra as oifig.

(b) Má mhainníonn cuideachta fógra a thabhairt de réir mar a éilítear le mír (a) den fho-alt seo, beidh an chuideachta agus gach oifigeach don chuideachta a rinne mainneachtain ciontach i gcion agus dlífear ar iad a chiontú go hachomair fíneáil nach mó ná £1,000 a chur orthu.”,

agus

(b) tríd an bhfo-alt seo a leanas a chur in ionad fho-alt (7)—

“(7) Féadfaidh stiúrthóirí cuideachta nó an chuideachta i gcruinniú ginearálta aon chorrfholúntas in oifig iniúchóra a líonadh, ach, fad a bheidh aon fholúntas den sórt sin ann, féadfaidh an t-iniúchóir nó na hiniúchóirí a bheidh ar marthain nó a bheidh leanúnach, más ann, gníomhú.”.

Rúin a bhaineann le hiniúchóirí a cheapadh agus a chur as oifig agus cearta iniúchóirí a cuireadh as oifig.

184. —(1) Leasaítear leis seo alt 161 den Phríomh-Acht trí na fo-ailt seo a leanas a chur in ionad fho-ailt (1) agus (2)—

“(1) Beidh fógra fadtréimhse, de réir bhrí alt 142. riachtanach—

(a) le haghaidh rúin ag cruinniú ginearálta bliantúil de chuideachta lena gceapfar mar iniúchóir duine seachas iniúchóir atá ag scor nó lena bhforálfar go sainráite nach ndéanfar iniúchóir atá ag scor a athcheapadh.

(b) le haghaidh rúin ag cruinniú ginearálta de chuideachta ag cur iniúchóra as oifig sula mbíonn a théarma oifige caite, agus

(c) le haghaidh rúin ag cruinniú ginearálta de chuideachta ag líonadh corrfholúntais in oifig an iniúchóra.

(2) Ar fhógra a fháil go bhfuil aon rún mar a luaitear i bhfo-alt (1) á bheartú, déanfaidh an chuideachta láithreach—

(a) i gcás gur rún atá luaite i mír (a) den fho-alt sin (1) an rún, cóip den rún sin a chur chuig an iniúchóir atá ag scor (más ann),

(b) i gcás gur rún atá luaite i mír (b) den fho-alt sin (1) an rún, cóip den rún sin a chur chuig an iniúchóir a bheartaítear a chur as oifig, agus

(c) i gcás gur rún atá luaite i mír (c) den fho-alt sin (1) an rún, cóip den rún sin a chur chuig an duine (más ann) arbh é a scor de shealbhú na hoifige mar iniúchóir ar an gcuideachta ba chúis leis an gcorrfholúntas.

(2A) Beidh iniúchóir cuideachta a cuireadh as oifig i dteideal freastal—

(a) ar chruinniú ginearálta bliantúil na cuideachta ag a rachadh a théarma oifige mar iniúchóir ar an gcuideachta in éag mura mbeadh gur cuireadh as oifig é, agus

(b) ar chruinniú ginearálta na cuideachta ag a bhfuil sé beartaithe an corrfholúntas a líonadh atá ann de dhroim é a chur as oifig, agus

gach fógra faoi aon chruinniú den sórt sin agus gach cumarsáid eile a bhaineann leis an gcruinniú sin a fháil a bhfuil comhalta den chuideachta i dteideal é a fháil agus éisteacht a fháil ag aon chruinniú ginearálta ar a bhfreastalaíonn comhalta den sórt sin maidir le haon chuid de ghnó an chruinnithe a bhaineann leis mar iar-iniúchóir ar an gcuideachta.”.

(2) Déanfar an tagairt i bhfo-alt (5) den alt sin 161 do rún chun na chéad-iniúchóirí a chur as oifig de bhua fho-alt (6) d'alt 160 den Phríomh-Acht a fhorléiriú mar thagairt a fholaíonn tagairt do rún chun iniúchóir seachas na chéad-iniúchóirí a chur as oifig roimh a théarma oifige a bheith imithe in éag.

Iniúchóirí d'éirí as oifig.

185. —(1) Féadfaidh iniúchóir ar chuideachta, trí fhógra i scríbhinn a chomhlíonann fo-alt (2) a sheirbheáil ar an gcuideachta á lua go bhfuil sé chun déanamh amhlaidh, éirí as oifig mar iniúchóir ar an gcuideachta; agus beidh éifeacht leis an éirí-as ar an dáta a sheirbheálfar an fógra amhlaidh nó ar cibé dáta níos déanaí ná sin a bheidh sonraithe san fhógra.

(2) I bhfógra faoi fho-alt (1) beidh—

(a) ráiteas á rá nach bhfuil aon imthosca ag baint leis an éirí as oifig lena mbaineann sé a measann an t-iniúchóir i gceist gur cheart iad a thabhairt ar aird do chomhaltaí nó do chreidiúnaithe na cuideachta, nó

(b) ráiteas maidir le haon imthosca den sórt a dúradh.

(3) I gcás go seirbheálfar fógra ar chuideachta faoi fho-alt (1)—

(a) cuirfidh an t-iniúchóir lena mbaineann, laistigh de 14 lá tar éis dháta na seirbheála sin, cóip den fhógra chuig cláraitheoir na gcuideachtaí, agus

(b) faoi réir fho-alt (4), déanfaidh an chuideachta, má bhíonn ráiteas dá dtagraítear i bhfo-alt (2) (b) san fhógra, cóip den fhógra a chur, tráth nach déanaí ná 14 lá tar éis dháta na seirbheála sin, chuig gach duine atá i dteideal, faoi alt 159 (1) den Phríomh-Acht, cóipeanna de na doiciméid dá dtagraítear san alt 159 (1) sin a bheith curtha chucu.

(4) Ní gá cóipeanna d'fhógra a sheirbheálfar ar chuideachta faoi fho-alt (1) a chur chuig na daoine a shonraítear i bhfo-alt (3) (b) más deimhin leis an gcúirt, ar iarratas ón gcuideachta lena mbaineann nó ó aon duine eile a éileoidh gur duine éagóirithe é, go bhfuil ábhar san fhógra atá curtha isteach ann chun poiblíocht gan ghá a fháil d'ábhar clúmhillteach agus féadfaidh an chúirt a ordú go mbeidh costais na cuideachta maidir le hiarratas faoin alt seo le híoc, go hiomlán nó go páirteach, ag an iniúchóir lena mbaineann d'ainneoin nach páirtí san iarratas é.

(5) Bainfidh an t-alt seo freisin le fógra a thabharfaidh iniúchóir faoi alt 160 (2) (c) den Phríomh-Acht, ag taispeáint nach toil leis go n-athcheapfaí é.

(6) Beidh duine a mhainneoidh fo-alt (2) nó (3) (a) a chomhlíonadh ciontach i gcion.

(7) Má mhainnítear fo-alt (3) (b) a chomhlíonadh beidh an chuideachta lena mbaineann, agus gach oifigeach don chuideachta sin a rinne mainneachtain, ciontach i gcion.

Foréileamh ar chruinniú ginearálta den chuideachta ag iniúchóir atá ag éirí as oifig.

186. —(1) Féadfaidh fógra a sheirbheálfar ar chuideachta faoi alt 185 ina bhfuil ráiteas de réir fho-alt (2) (b) den alt sin a fhoréileamh freisin go ndéanfaidh stiúrthóirí na cuideachta cruinniú ginearálta den chuideachta a chomóradh chun cibé cuntas agus míniú ar na himthosca a bhaineann lena éirí as oifig mar iniúchóir ar an gcuideachta, is toil leis a thabhairt don chruinniú, a fháil agus a mheas.

(2) I gcás go ndéanfaidh iniúchóir foréileamh faoi fho-alt (1), rachaidh stiúrthóirí na cuideachta, laistigh de 14 lá tar éis an fógra sin a sheirbheáil ar an gcuideachta, ar aghaidh go cuí chun cruinniú ginearálta den chuideachta a chomóradh le haghaidh lá nach déanaí ná 28 lá tar éis na seirbheála sin.

(3) Faoi réir fho-alt (4), i gcás—

(a) go mbeidh ráiteas de réir fho-alt (2) (b) den alt sin i bhfógra a sheirbheálfar ar chuideachta faoi alt 185, agus

(b) go n-iarrfaidh an t-iniúchóir lena mbaineann ar an gcuideachta ráiteas breise a scaipeadh ar a comhaltaí—

(i) roimh an gcruinniú ginearálta ag a mbeadh, ar leith ón bhfógra, a théarma oifige imithe in éag, nó

(ii) roimh aon chruinniú ginearálta a bhfuil sé beartaithe an folúntas arbh é a éirí as oifig ba chúis leis a líonadh aige nó a comóradh de bhun foréilimh faoi fho-alt (1),

ar ráiteas i scríbhinn é a bheidh ullmhaithe ag an iniúchóir i dtaobh na n-imthosca a bhaineann leis an éirí as oifig a measann an t-iniúchóir gur cheart iad a thabhairt ar aird do na comhaltaí,

déanfaidh an chuideachta—

(I) in aon fhógra faoin gcruinniú a thabharfar do chomhaltaí na cuideachta, a lua go ndearnadh an ráiteas, agus

(II) cóip den ráiteas a chur chuig cláraitheoir na gcuideachtaí agus chuig gach duine atá i dteideal faoi alt 159 (1) den Phríomh-Acht cóipeanna de na doiciméid dá dtagraítear san alt 159 (1) sin a bheith curtha chucu.

(4) Ní gá don chuideachta i gceist fo-alt (3) a chomhlíonadh más rud é gur deimhin leis an gcúirt, ar iarratas ón gcuideachta nó ó aon duine eile a éileoidh gur duine éagóirithe é, go bhfuil na cearta a thugtar leis an alt seo á mí-úsáid chun poiblíocht gan ghá a fháil d'ábhar clúmhillteach, agus féadfaidh an chúirt a ordú go mbeidh costais na cuideachta maidir le hiarratas faoin alt seo le híoc, go hiomlán nó go páirteach, ag an iniúchóir lena mbaineann d'ainneoin nach páirtí san iarratas é.

(5) Ceadóidh an chuideachta d'iniúchóir cuideachta a d'éirigh as oifig mar iniúchóir freastal—

(a) ar an gcruinniú ginearálta bliantúil ag a mbeadh a théarma oifige imithe in éag murach a éirí as oifig, agus

(b) ar aon chruinniú ginearálta ag a bhfuil sé beartaithe an folúntas arbh é a éirí as oifig ba chúis leis a líonadh nó a chomórfar de bhun foréilimh dá chuid faoi fho-alt (1),

agus cuirfidh an chuideachta chuige gach fógra chuige maidir le haon chruinniú den sórt sin agus gach cumarsáid eile a bhaineann le haon chruinniú den sórt sin a bhfuil comhalta den chuideachta i dteideal iad a fháil agus ceadóidh an chuideachta dó éisteacht a fháil ag aon chruinniú den sórt sin a bhfreastalaíonn sé air maidir le haon chuid de ghnó an chruinnithe a bhaineann leis mar iar-iniúchóir ar an gcuideachta.

(6) Má mhainnítear fo-alt (2), (3) nó (5) a chomhlíonadh beidh an chuideachta lena mbaineann, agus gach oifigeach don chuideachta a rinne mainneachtain, ciontach i gcion.

Cáilíocht chun duine a cheapadh mar iniúchóir.

187. —(1) Faoi réir alt 190, ní bheidh duine cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta ná mar iniúchóir poiblí mura rud é—

(a)  (i) gur comhalta é de chomhlacht cuntasóirí atá aitheanta de thuras na huaire ag an Aire chun críocha an ailt seo agus go sealbhaíonn sé deimhniú cleachta bailí ó chomhlacht den sórt sin, nó

(ii) go sealbhaíonn sé cáilíocht sa chuntasaíocht atá, i dtuairim an Aire, de chaighdeán nach lú ná an caighdeán a cheanglaítear don chomhaltas sin mar a dúradh agus a thabharfadh teideal dó deimhniú cleachta a dheonú air ag an gcomhlacht sin dá mba chomhalta de é agus go bhfuil sé de thuras na huaire údaraithe ag an Aire le bheith ceaptha amhlaidh, nó

(iii) go raibh sé, an 31ú lá de Nollaig, 1990, ina chomhalta de chomhlacht cuntasóirí a bhí aitheanta de thuras na huaire faoi alt 162 (1) (a) den Phríomh-Acht, nó

(iv) go raibh sé údaraithe ag an Aire roimh an 3ú lá d'Fheabhra, 1983, agus go bhfuil sé údaraithe de thuras na huaire ag an Aire le bheith ceaptha amhlaidh, nó

(v) gur duine é lena mbaineann alt 188, nó

(vi) gur duine é lena mbaineann alt 189, agus go bhfuil sé údaraithe ag an Aire de thuras na huaire le bheith ceaptha amhlaidh, agus

(b) go bhfuil na sonraí a éilítear le hailt 199 agus 200 maidir le duine den sórt sin curtha ar aghaidh chuig cláraitheoir na gcuideachtaí.

(2) Ní bheidh aon duine acu seo a leanas cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta—

(a) oifigeach nó seirbhíseach don chuideachta,

(b) duine a bhí ina oifigeach nó ina sheirbhíseach don chuideachta laistigh de thréimhse a mbeadh cuntais in a leith le hiniúchadh aige dá gceapfaí é mar iniúchóir ar an gcuideachta,

(c) tuismitheoir, céile, deartháir, deirfiúr nó leanbh oifigigh don chuideachta,

(d) duine atá ina chomhpháirtí, nó atá ar fostú, ag oifigeach don chuideachta,

(e) duine atá dícháilithe faoin bhfo-alt seo lena cheapadh mar iniúchóir ar aon chomhlacht corpraithe eile ar fochuideachta nó cuideachta shealbhaíochta don chuideachta nó fochuideachta do chuideachta shealbhaíochta na cuideachta é, nó a bheadh dícháilithe amhlaidh dá mba chuideachta an comhlacht corpraithe,

(f) duine atá dícháilithe faoi fho-alt (3) lena cheapadh mar iniúchóir poiblí ar chumann ar fochuideachta nó cuideachta shealbhaíochta don chuideachta nó fochuideachta do chuideachta shealbhaíochta na cuideachta é,

(g) comhlacht corpraithe.

(3) Ní bheidh aon duine acu seo a leanas cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir poiblí ar chumann—

(a) oifigeach nó seirbhíseach don chumann,

(b) duine a bhí ina oifigeach nó ina sheirbhíseach don chumann laistigh de thréimhse a mbeadh cuntais ina leith le hiniúchadh aige dá gceapfaí é mar iniúchóir ar an gcumann,

(c) tuismitheoir, céile, deartháir, deirfiúr nó leanbh oifigigh don chumann,

(d) duine atá ina chomhpháirtí, nó atá ar fostú, ag oifigeach don chumann,

(e) duine atá dícháilithe faoin bhfo-alt seo lena cheapadh mar iniúchóir poiblí ar aon chumann eile ar fochuideachta nó cuideachta shealbhaíochta don chumann nó fochuideachta do chuideachta shealbhaíochta an chumainn é,

(f) duine atá dícháilithe faoi fho-alt (2) lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta ar fochuideachta nó cuideachta shealbhaíochta don chumann é,

(g) comhlacht corpraithe.

(4) Ní bheidh aon duine acu seo a leanas cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir poiblí ar chara-chumann—

(a) oifigeach nó seirbhíseach don chara-chumann,

(b) duine a bhí ina oifigeach nó ina sheirbhíseach don charachumann laistigh de thréimhse a mbeadh cuntais ina leith le hiniúchadh aige dá gceapfaí é mar iniúchóir ar an gcara-chumann,

(c) tuismitheoir, céile, deartháir, deirfiúr nó leanbh oifigigh don chara-chumann,

(d) duine atá ina chomhpháirtí, nó atá ar fostú, ag oifigeach don chara-chumann,

(e) comhlacht corpraithe.

(5) Ní dhícháileofar duine, de bhua fho-alt (3) nó (4), chun é a cheapadh mar iniúchóir poiblí ar chumann nó ar chara-chumann ag aon tráth le linn na tréimhse 2 bhliain ó thosach feidhme an ailt seo más rud é ar an tosach feidhme sin go mbeidh sé arna cheapadh go cuí mar iniúchóir poiblí ar an gcumann nó ar an gcara-chumann, de réir mar a bheidh.

(6) Faoi réir fho-alt (5), ní ghníomhóidh duine mar iniúchóir ar chuideachta ná mar iniúchóir poiblí tráth a mbeidh sé dícháilithe faoin alt seo chun é a cheapadh chun na hoifige sin.

(7) Más rud é, le linn a théarma oifige mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí, go dtagann duine chun bheith dícháilithe faoi Achtanna na gCuideachtaí lena cheapadh chun na hoifige sin, scarfaidh sé lena oifig air sin agus tabharfaidh sé fógra i scríbhinn don chuideachta, don chumann nó don chara-chumann gur scar sé lena oifig de dheasca na dícháilíochta sin.

(8) Ní bhainfidh an t-alt seo leis an Ard-Reachtaire Cuntas agus Ciste.

(9) Duine a sháraíonn fo-alt (6) nó (7) beidh sé ciontach i gcion agus dlífear—

(a) ar é a chiontú go hachomair, fíneáil nach mó ná £1,000 agus, as sárú leanúnach, fíneáil mhainneachtana laethúil nach mó ná £50, a chur air, nó

(b) ar é a chiontú ar díotáil, fíneáil nach mó ná £5,000 agus, as sárú leanúnach, fíneáil mhainneachtana laethúil nach mó ná £100, a chur air.

(10) (a) San alt seo ciallaíonn “cumann” cumann atá cláraithe faoi na hAchtanna um Chumainn Tionscail agus Soláthair, 1893 go 1978.

(b) Ní fholaíonn tagairtí san alt seo d'oifigeach nó do sheirbhíseach tagairtí d'iniúchóir nó d'iniúchóir poiblí.

(11) Leanfaidh aitheantas nó údarú ón Aire faoi alt 162 den Phríomh-Acht, d'ainneoin aisghairm an ailt sin ag an Acht seo, i bhfeidhm amhail is dá dtabharfaí é faoin alt seo—

(a) i gcás aitheantais, go dtí go rachaidh an teorainn ama a chuirtear ar fáil i léig, nó go dtí go mbeidh cinneadh an Aire curtha in iúl don chomhlacht lena mbaineann, faoi alt 191, cibé acu is túisce, agus

(b) i gcás údarú, go dtí go mbeidh an teorainn ama imithe i léig atá ag an duine chun an fógra a thabhairt a cheanglaítear le halt 199 (3).

Daoine a bhí ag dul faoi oiliúint an l Eanáir. 1990.

188. —(1) Gan dochar d'alt 187, beidh duine lena mbaineann an t-alt seo cáilithe freisin lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí.

(2) Baineann an t-alt seo le duine—

(a) ar dhuine é, an lú lá d'Eanáir 1990, lenar bhain Airteagal 18 den Treoir ón gComhairle, agus

(b) a fuair, tar éis é a ligean isteach roimh an lú lá d'Eanáir, 1996, mar chomhalta de chomhlacht cuntasóirí atá aitheanta faoi alt 191, deimhniú cleachta ón gcomhlacht sin dá éis sin, agus

(c) a bhfanann an deimhniú sin bailí maidir leis.

Cáilíochtaí a fuarthas lasmuigh den Stát a cheadú.

189. —(1) Gan dochar d'alt 187, féadfaidh an tAire a dhearbhú, faoi réir fho-alt (2), maidir le daoine a shealbhaíonn—

(a) cáilíocht a thugann teideal dóibh cuntais a iniúchadh faoi dhlí tíre sonraithe lasmuigh den Stát, nó

(b) cáilíocht shonraithe sa chuntasaíocht atá aitheanta faoi dhlí tíre lasmuigh den Stát,

go measfar go bhfuil siad cáilithe lena gceapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí.

(2) Sula ndéanfaidh an tAire dearbhú faoi fho-alt (1)—

(a) ní foláir dó deimhin a dhéanamh de go bhfuil an cháilíocht lena mbaineann de chaighdeán nach lú ná an caighdeán a cheanglaítear le hAchtanna na gCuideachtaí chun go mbeadh duine cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí, agus

(b) féadfaidh sé a ordú nach ndéileálfar le duine den sórt sin mar dhuine atá cáilithe chun críocha fho-alt (1) mura mbeidh aige cibé cáilíochtaí oideachais breise a bheidh sonraithe ag an Aire chun a chinntiú go bhfuil eolas dóthanach ag na daoine sin ar an dlí agus ar chleachtas sa Stát is iomchuí d'iniúchadh cuntas, agus

(c) féadfaidh sé, maidir le daoine atá cáilithe faoi Achtanna na gCuideachtaí lena gceapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí, aird a bheith aige ar a mhéid a thugtar aitheantas dóibh ag dlí na tíre i gceist, mar iniúchóirí atá cáilithe chun cuntais a iniúchadh sa tír sin.

(3) Féadfar orduithe éagsúla a thabhairt faoi fho-alt (2) (b) i ndáil le cáilíochtaí éagsúla.

(4) Féadfaidh an tAire, más cuí leis, aon dearbhú a bheidh déanta roimh ré faoi fho-alt (1) a chúlghairm nó a fhionraí ar feadh tréimhse sonraithe, i cibé slí agus ar cibé coinníollacha is iomchuí leis.

Comhchomhairle ag an Aire maidir le caighdeáin agus cáilíochtaí.

190. —(1) Sula ndéanann an tAire aitheantas a dheonú, a athnuachan, a aistarraingt, a chúlghairm, a fhionraí nó a dhiúltú do chomhlacht cuntasóirí faoi Achtanna na gCuideachtaí, féadfaidh sé dul i gcomhairle le haon duine nó comhlacht daoine maidir leis na coinníollacha a fhorchuireann, nó na caighdeáin a éilíonn, an comhlacht cuntasóirí lena mbaineann i dtaca le comhaltas den chomhlacht sin nó le deimhnithe cleachta a dhámhachtain do dhaoine.

(2) Féadfaidh an tAire dul i gcomhairle freisin le haon duine nó comhlacht daoine sula dtiocfaidh sé ar aon tuairim nó sula ndéanfaidh sé aon dearbhú i ndáil leis na cáilíochtaí atá ag aon duine nó ag aon aicme daoine maidir le cáilíocht le haghaidh ceaptha mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí.

Comhlachtaí cuntasóirí a aithint.

191. —(1) I gcás go ndéanfaidh comhlacht cuntasóirí, atá aitheanta faoi alt 162 den Phríomh-Acht, an tAire a shásamh laistigh de thrí mhí tar éis thosach feidhme an ailt seo—

(a) nach lú na caighdeáin a bhaineann le hoiliúint, cáilíochtaí agus clú a éilíonn an comhlacht sin chun deimhniú cleachta a dhámhachtain do dhuine ná na caighdeáin a shonraítear in Airteagail 3 go 6, 8 agus 19 den Treoir ón gComhairle, agus

(b) maidir leis na caighdeáin a chuireann sé i bhfeidhm ar a chuid comhaltaí sna réimsí a bhaineann le heitic, cóid iompair agus cleachtais, neamhspleáchas, ionracas gairmiúil, caighdeáin theicniúla, nósanna imeachta araíonachta,

déanfaidh an tAire an t-aitheantas sin a athnuachan.

(2) I gcás nach sásóidh comhlacht cuntasóirí dá dtagraítear i bhfo-alt (1) an tAire maidir leis na hábhair a shonraítear sa mhír sin, aistarraingeoidh sé an t-aitheantas ón gcomhlacht sin go dtí go mbeidh sé sásta amhlaidh.

(3) I gcás go ndéanann comhlacht cuntasóirí nach raibh aitheanta roimhe sin ag an Aire faoi alt 162 den Phríomh-Acht, iarratas ar aitheantas den sórt sin tar éis thosach feidhme an ailt seo, féadfaidh an tAire an t-aitheantas sin a dheonú má shásaítear é maidir leis na hábhair dá dtagraítear i bhfo-alt (1) i ndáil leis an gcomhlacht sin nó féadfaidh sé an t-aitheantas sin a dhiúltú mura sásaítear é amhlaidh.

Forálacha i ndáil le haitheantais agus údaruithe ag an Aire faoi alt 187.

192. —(1) Féadfaidh an tAire an tráth a ndeonófar é nó ag aon tráth le linn ré aitheantais nó údaraithe faoi alt 187, le fógra i scríbhinn arna thabhairt don chomhlacht cuntasóirí nó don duine lena mbaineann, cibé téarmaí agus coinníollacha a chur ag gabháil leis an aitheantas nó leis an údarú, de réir mar a bheidh, is dóigh leis a bheidh riachtanach nó fóirsteanach agus a bheidh sonraithe san fhógra.

(2) Féadfaidh an tAire ag aon tráth le linn ré aitheantais nó údaraithe faoi alt 187, le fógra i scríbhinn arna thabhairt don chomhlacht cuntasóirí nó don duine lena mbaineann, a théarmaí nó a choinníollacha a leasú nó téarmaí nó coinníollacha eile a chur isteach ann nó a scriosadh as.

(3) Féadfaidh an tAire, ag aon tráth le linn a ré, le fógra i scríbhinn arna thabhairt don chomhlacht cuntasóirí nó don duine lena mbaineann, aitheantas nó údarú faoin alt sin 187 a chúlghairm, nó a fhionraí ar feadh tréimhse sonraithe.

(4) (a) Féadfaidh an tAire a cheangal ar chomhlacht cuntasóirí a bheidh aitheanta chun críocha an ailt sin 187 cód a ullmhú agus, laistigh de cibé tréimhse a bheidh sonraithe sa cheanglas, é a chur faoi bhráid an Aire lena cheadú, ar cód é ina bhforordófar caighdeáin iompair ghairmiúil dá chomhaltaí agus lena bhforálfar smachtbhannaí do sháruithe ar an gcód, agus comhlíonfaidh an comhlacht cuntasóirí an ceanglas.

(b) Féadfaidh comhlacht cuntasóirí, tráth ar bith, cód a ullmhú agus a chur faoi bhráid an Aire ag leasú nó ag cúlghairm cóid a d'ullmhaigh sé faoin bhfo-alt seo.

(c) Féadfaidh an tAire ceadú a thabhairt maidir le cód a cuireadh faoina bhráid faoin bhfo-alt seo.

(d) Déanfaidh an comhlacht cuntasóirí lena mbaineann cód a bheidh ceadaithe ag an Aire faoin alt seo a thabhairt i ngníomh agus a chur i bhfeidhm de réir théarmaí an chóid.

(e) I gcás go gceadóidh an tAire cód faoin bhfo-alt seo, féadfaidh sé a ordú go mbeidh feidhm, fara aon mhodhnuithe is gá a bheidh ceadaithe ag an Aire, maidir le pearsana aonair a bheidh údaraithe ar leithligh aige, ag cibé forálacha den chód a bhaineann le hionracas gairmiúil iniúchóirí.

(f) Féadfaidh an tAire, le rialacháin, foráil a dhéanamh le haghaidh feidhmiú faireachais ar chomhlíonadh an chóid ag pearsana aonair de réir mhír (e). Féadfaidh na rialacháin sin foráil a dhéanamh go háirithe do chomhlíonadh na feidhme sin thar ceann an Aire ag aon chomhlacht nó duine a bheidh sonraithe sna rialacháin. Féadfaidh cibé foráil theagmhasach, iarmhartach, idirthréimhseach nó fhorlíontach a dhealróidh a bheith riachtanach nó cuí chun a chinntiú go ndéanfaidh na pearsana aonair lena mbaineann forálacha sonraithe an chóid a chomhlíonadh, a bheith freisin sna rialacháin.

(g) Gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo leagfar é faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann ceachtar Teach acu sin, laistigh den 21 lá a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin, beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.

(5) Folaíonn tagairtí san alt seo d'aitheantais faoi alt 187 tagairtí d'aitheantais faoi alt 162 (a cuireadh isteach le hAcht na gCuideachtaí (Leasú), 1982 ) den Phríomh-Acht agus folaíonn tagairtí san alt seo d'údarú faoi alt 187 tagairtí d'údaraithe faoin alt sin 162.

Tuarascáil na n-iniúchóirí agus a gceart chun fáil a bheith acu ar leabhair agus chun bheith i láthair agus éisteacht a fháil ag cruinnithe ginearálta.

193. —(1) Tabharfaidh iniúchóirí cuideachta tuarascáil do na comhaltaí ar na cuntais a scrúdaigh siad, agus ar gach clár comhardaithe, gach cuntas sochair agus dochair agus gach grúpchuntas a leagfar faoi bhráid na cuideachta i gcruinniú ginearálta le linn iad a bheith i seilbh oifige.

(2) Léifear tuarascáil na n-iniúchóirí ag cruinniú ginearálta bliantúil na cuideachta agus beidh sí ar fáil lena hiniúchadh ag aon chomhalta.

(3) Beidh ceart ag gach iniúchóir cuideachta fáil a bheith aige gach tráth réasúnach ar leabhair, cuntais agus dearbháin na cuideachta agus beidh sé i dteideal a cheangal ar oifigigh (de réir bhrí alt 197 (5)) don chuideachta cibé faisnéis agus mínithe a thabhairt is eol dóibh nó is féidir leo a fháil is dóigh leis is gá chun dualgais na n-iniúchóirí a chomhlíonadh.

(4) Luafaidh tuarascáil na n-iniúchóirí—

(a) cibé acu a fuair nó nach bhfuair siad an fhaisnéis agus na mínithe go léir is gá, de réir mar is fearr is eol dóibh agus a chreideann siad, chun críocha a n-iniúchta,

(b) cibé acu, ina dtuairim, atá nó nach bhfuil leabhair chuntais chuí á gcoimeád ag an gcuideachta,

(c) cibé acu, ina dtuairim, a fuarthas nó nach bhfuarthas tuairisceáin chuí atá leordhóthanach dá n-iniúchadh ó bhrainsí de chuid na cuideachta nár thug siad cuairt orthu,

(d) cibé acu atá nó nach bhfuil clár comhardaithe na cuideachta agus (mura bhfuil sé cumtha mar chuntas comhdhlúite sochair agus dochair) a cuntas sochair agus dochair ar aon dul leis na leabhair chuntais agus leis na tuairisceáin,

(e) ach amháin i gcás cuideachta a bhain leas as aon cheann d'fhorálacha Chuid III den Séú Sceideal a ghabhann leis an bPríomh-Acht, cibé acu, ina dtuairim, atá nó nach bhfuil clár comhardaithe agus cuntas sochair agus dochair na cuideachta agus (más cuideachta shealbhaíochta í atá ag cur grúpchuntais isteach) na grúpchuntais, ullmhaithe go cuí de réir fhorálacha Achtanna na gCuideachtaí agus cibé acu a thugann nó nach dtugann siad léargas fíorcheart—

(i) i gcás an chláir chomhardaithe, ar staid chúrsaí na cuideachta amhail ag deireadh a bliana airgeadais,

(ii) i gcás an chuntais sochair agus dochair (mura bhfuil sé cumtha mar chuntas comhdhlúite sochair agus dochair), ar shochar agus dochar na cuideachta dá bliain airgeadais,

(iii) i gcás grúpchuntas atá á gcur isteach ag cuideachta shealbhaíochta, ar staid chúrsaí agus ar shochar nó dochar na cuideachta agus a fochuideachtaí a ndéileáiltear leo sa tslí sin, a mhéid a bhaineann sé le comhaltaí na cuideachta,

(f) i gcás cuideachta a bhain leas as aon cheann d'fhorálacha Chuid III den Séú Sceideal a ghabhann leis an bPríomh-Acht, cibé acu, ina dtuairim, atá nó nach bhfuil a clár comhardaithe agus a cuntas sochair agus dochair agus (más cuideachta shealbhaíochta í atá ag cur grúpchuntais isteach) na grúpchuntais, ullmhaithe go cuí de réir fhorálacha Achtanna na gCuideachtaí agus cibé acu a thugann nó nach dtugann siad léargas fíorcheart ar na nithe dá dtagraítear i bhfomhíreanna (i) agus (ii) agus, más iomchuí, i bhfomhír (iii) de mhír (e) faoi réir neamhnochtadh aon nithe (a luafar sa tuarascáil) nach gá a nochtadh de bhua na Coda sin III, agus

(g) cibé acu, ina dtuairim, a bhí nó nach raibh staid airgeadais ann ag dáta an chláir chomhardaithe a d'éileodh faoi alt 40 (1) d'Acht na gCuideachtaí (Leasú), 1983 , cruinniú ginearálta urghnách den chuideachta a chomóradh.

(5) Beidh iniúchóirí cuideachta i dteideal bheith i láthair ag aon chruinniú ginearálta den chuideachta agus gach fógra agus gach cumarsáid eile maidir le haon chruinniú ginearálta a fháil a bhfuil aon chomhalta den chuideachta i dteideal é a fháil, agus éisteacht a fháil ag aon chruinniú ginearálta a mbeidh siad i láthair aige i dtaobh aon chuid de ghnó an chruinnithe a bhaineann leo mar iniúchóirí.

(6) Beidh duine a cheapfar mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí faoi dhualgas ginearálta an t-iniúchadh sin a dhéanamh le hionracas gairmiúil.

(7) Déanfar aon tagairt sa Phríomh-Acht d'alt 163 den Acht sin, nó don Seachtú Sceideal a ghabhann leis an Acht sin, a fhorléiriú mar thagairtí don alt seo.

Dualgas iniúchóirí mura bhfuil leabhair chuntais chuí á gcoimeád.

194. —(1) Más rud é, tráth ar bith, gurb é tuairim iniúchóirí cuideachta go bhfuil an chuideachta ag sárú, nó gur sháraigh sí, alt 202 trí fhaillí a dhéanamh a chur faoi deara leabhair chuntais chuí (de réir bhrí an ailt sin) a choimeád i ndáil leis na nithe a shonraítear i bhfo-ailt (1) agus (2) den alt sin, déanfaidh na hiniúchóirí—

(a) fógra a sheirbheáil ar an gcuideachta a luaithe is féidir ag sonrú a dtuairime, agus

(b) tráth nach déanaí ná 7 lá tar éis an fógra sin a sheirbheáil ar an gcuideachta, scéala a chur faoin bhfógra chuig cláraitheoir na gcuideachtaí san fhoirm fhorordaithe.

(2) I gcás gurb é tuairim na n-iniúchóirí gur sháraigh an chuideachta alt 202 ach, tar éis an tsáraithe sin, go ndearna stiúrthóirí na cuideachta na bearta is gá chun a chinntiú go gcoimeádtar leabhair chuntais chuí mar a éilítear leis an alt sin, ní bheidh feidhm ag fo-alt (1) (b).

(3) Ní cheanglóidh an t-alt seo ar na hiniúchóirí na fógraí dá dtagraítear i bhfo-alt (1) a thabhairt más dóigh leo gur mionsáruithe na sáruithe lena mbaineann nó thairis sin nach bhfuil baint acu le hábhar.

(4) Beidh duine a sháróidh fo-alt (1) ciontach i gcion.

Toirmeasc ar ghníomhú i ndáil le hiniúchadh fad a bheidh ordú dícháilíochta i bhfeidhm.

195. —(1) Más rud é, maidir le duine atá faoi réir, nó a mheastar a bheith faoi réir, ordaithe dícháilíochta—

(a) go dtagann sé chun bheith ina chomhpháirtí i ngnólacht iniúchóirí, nó go bhfanfaidh sé ina chomhpháirtí ann tar éis 28 lá ó dháta déanta an ordaithe,

(b) go dtugann sé treoracha nó teagasc i ndáil le haon chuid d'iniúchadh ar chuntais chuideachta a sheoladh, nó

(c) go n-oibríonn sé in aon cháil le linn iniúchadh ar chuntais chuideachta a bheith á sheoladh,

beidh sé ciontach i gcion.

(2) I gcás go gciontófar duine i gcion faoi fho-alt (1), déanfar an tréimhse a raibh sé dícháilithe ina leith a fhadú go ceann tréimhse breise deich mbliana ón dáta sin, nó go ceann cibé tréimhse breise eile a ordóidh an chúirt ar iarratas ón ionchúisitheoir agus ag féachaint d'imthosca uile an cháis.

(3) San alt seo—

(a) tá le “cuideachta” an bhrí a shanntar dó le halt 159, agus folaíonn sé freisin aon chumann atá cláraithe faoi na hAchtanna um Chumainn Tionscail agus Soláthair, 1893 go 1978,

(b) tá le “ordú dícháilíochta” an bhrí a shanntar dó le halt 159.

Cumhachtaí iniúchóirí i ndáil le fochuideachtaí.

196. —(1) I gcás fochuideachta a bheith ag cuideachta (dá ngairtear “an chuideachta shealbhaíochta” san alt seo), ansin—

(a) i gcás gur comhlacht corpraithe a corpraíodh sa Stát an fhochuideachta, beidh sé de dhualgas ar an bhfochuideachta agus ar a cuid iniúchóirí cibé faisnéis agus mínithe a thabhairt d'iniúchóirí na cuideachta sealbhaíochta a cheanglóidh na hiniúchóirí sin le réasún chun críocha a ndualgas mar iniúchóirí ar an gcuideachta shealbhaíochta,

(b) in aon chás eile, beidh sé de dhualgas ar an gcuideachta shealbhaíochta, má cheanglaíonn a cuid iniúchóirí uirthi déanamh amhlaidh, gach beart a dhéanamh atá ar fáil di le réasún chun cibé faisnéis agus mínithe mar a dúradh a fháil ón bhfochuideachta.

(2) Má mhainníonn cuideachta nó iniúchóir fo-alt (1) a chomhlíonadh laistigh de chúig lá ón gceanglas iomchuí a dhéanamh faoin bhfo-alt sin, beidh an chuideachta agus gach oifigeach di a rinne mainneachtain, nó an t-iniúchóir, de réir mar a bheidh, ciontach i gcion.

(3) In ionchúiseamh i leith ciona faoin alt seo, is cosaint don chosantóir a thaispeáint nárbh fhéidir leis le réasún an ceanglas faoi fho-alt (1) lena mbaineann an cion a chomhlíonadh laistigh den am a shonraítear i bhfo-alt (2) ach gur chomhlíon sé é a luaithe ab fhéidir le réasún tar éis dheireadh an ama sin.

(4) Dlífear fíneáil a chur ar dhuine a bheidh ciontach i gcion faoin alt seo.

Pionós mar gheall ar ráitis bhréagacha a dhéanamh le hiniúchóirí.

197. —(1) Aon oifigeach do chuideachta a dhéanfaidh, go feasach nó go meargánta, ráiteas lena mbaineann an t-alt seo, is ráiteas a bheidh míthreorach, bréagach nó mealltach i bponc ábhartha, beidh sé ciontach i gcion.

(2) Baineann an t-alt seo le haon ráiteas a dhéanfar le hiniúchóirí cuideachta (cibé acu ó bhéal nó i scríbhinn) a thugann aon fhaisnéis nó míniú nó a airbheartaíonn aon fhaisnéis nó míniú a thabhairt a éilíonn siad faoi Achtanna na gCuideachtaí, nó a bhfuil siad i dteideal a éileamh amhlaidh, mar iniúchóirí ar an gcuideachta.

(3) Aon oifigeach do chuideachta a mhainníonn aon fhaisnéis nó mínithe a chur ar fáil d'iniúchóirí na cuideachta nó chuideachta shealbhaíochta na cuideachta, laistigh de dhá lá ón éileamh iomchuí a dhéanamh, a éilíonn na hiniúchóirí mar iniúchóirí ar an gcuideachta nó ar chuideachta shealbhaíochta na cuideachta agus is eol don oifigeach nó a fhéadfaidh sé a fháil, beidh sé ciontach i gcion.

(4) In ionchúiseamh i leith ciona faoin alt seo, is cosaint don chosantóir a thaispeáint nárbh fhéidir leis le réasún an ceanglas faoi fho-alt (3) lena mbaineann an cion a chomhlíonadh laistigh den am a shonraítear san fho-alt sin ach gur chomhlíon sé é a luaithe ab fhéidir le réasún tar éis dheireadh an ama sin.

(5) San alt seo folaíonn “oifigeach” i ndáil le cuideachta, aon fhostaí den chuideachta.

Clár iniúchóirí.

198. —(1) Coimeádfaidh cláraitheoir na gcuidéachtaí clár ina mbeidh ainmneacha agus seoltaí daoine a mbeidh sé curtha in iúl dó gur daoine iad atá cáilithe lena gceapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí.

(2) San alt seo agus in alt 199, ciallaíonn “seoladh”, i ndáil le duine, a ghnáthsheoladh cónaithe nó gnó.

Forálacha idirthréimhseacha a bhaineann leis an gclár.

199. —(1) Faoi réir fho-alt (2), déanfaidh comhlacht cuntasóirí a bhfuil a aitheantas athnuaite ag an Aire faoi alt 191 (1) nó a bhfuil aitheantas tugtha dó faoi alt 191 (3), laistigh de mhí amháin tar éis athnuachana nó aitheantais den sórt sin, ainm agus seoladh gach comhalta dá chuid atá cáilithe lena cheapadh faoi Achtanna na gCuideachtaí mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí a sheachadadh ar chláraitheoir na gcuideachtaí.

(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), déanfaidh comhlacht cuntasóirí atá bunaithe lasmuigh den Stát agus a bhfuil a aitheantas athnuaite nó deonaithe mar a dúradh, sonraí a chur in iúl i dtaobh na gcomhaltaí dá chuid ar mian leo cleachtadh sa Stát.

(3) Gach duine a shealbhaíonn, díreach roimh thosach feidhme an ailt seo, údarú ón Aire faoi Achtanna na gCuideachtaí chun gníomhú mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí (seachas de bhua comhaltais i gcomhlacht aitheanta cuntasóirí) seachadfaidh sé, laistigh de mhí amháin tar éis an tosach feidhme sin, a ainm agus a sheoladh ar chláraitheoir na gcuideachtaí.

(4) Má mhainnítear fo-alt (1) a chomhlíonadh, beidh an comhlacht cuntasóirí lena mbaineann ciontach i gcion.

Dualgas chun cláraitheoir a choimeád ar an eolas.

200. —(1) Más rud é, faoi réir fho-alt (2), go dtagann duine (seachas duine dá dtagraítear in alt 199 (1)), de bhua é a theacht chun bheith ina chomhalta de chomhlacht cuntasóirí, chun bheith cáilithe lena cheapadh mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí, seachadfaidh an comhlacht lena mbaineann, laistigh de mhí amháin óna theacht chun bheith cáilithe amhlaidh, a ainm agus a sheoladh ar chláraitheoir na gcuideachtaí lena chur isteach sa chlár dá dtagraítear in alt 198.

(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), déanfaidh comhlacht aitheanta cuntasóirí atá bunaithe lasmuigh den Stát, sonraí a chur in iúl i dtaobh na gcomhaltaí dá chuid ar mian leo cleachtadh sa Stát.

(3) Gach duine dá ndeonófar údarú ón Aire, tar éis thosach feidhme an ailt seo, faoi Achtanna na gCuideachtaí chun gníomhú mar iniúchóir ar chuideachta nó mar iniúchóir poiblí (seachas de bhua comhaltais i gcomhlacht aitheanta cuntasóirí) seachadfaidh sé, laistigh de mhí amháin tar éis an deonaithe sin, a ainm agus a sheoladh ar chláraitheoir na gcuideachtaí.

(4) Má mhainnítear fo-alt (1) a chomhlíonadh, beidh an comhlacht cuntasóirí lena mbaineann ciontach i gcion.

Cumhacht chun rialacháin fhorlíontacha a dhéanamh.

201. —(1) Féadfaidh an tAire cibé rialacháin fhorlíontacha a dhéanamh a mheasann sé is gá d'fheidhmiú cuí éifeachtach na Treorach ón gComhairle.

(2) Gan dochar do ghinearáltacht fho-alt (1), más rud é go dtarlaíonn aon deacracht in aon chás maidir le feidhmiú na Treorach, féadfaidh an tAire le rialacháin aon ní a dhéanamh is dóigh leis a bheith riachtanach nó fóirsteanach chun an deacracht sin a shárú, agus féadfaidh aon rialacháin den sórt sin aon fhoráil den Chuid seo a mhodhnú a mhéid is gá nó is fóirsteanach chun an Treoir a fheidhmiú ach ní dhéanfar aon rialacháin faoin bhfo-alt seo i ndáil le haon fhoráil den Chuid seo tar éis 3 bliana a bheith caite ag tosú leis an lá ar tháinig an fhoráil iomchuí den Chuid seo i ngníomh.

(3) Gach rialachán a dhéanfaidh an tAire faoin alt seo leagfar é faoi bhráid gach Tí den Oireachtas a luaithe is féidir tar éis a dhéanta agus má dhéanann ceachtar Teach acu sin, laistigh den 21 lá a shuífidh an Teach sin tar éis an rialachán a leagan faoina bhráid, rún a rith ag neamhniú an rialacháin beidh an rialachán ar neamhní dá réir sin, ach sin gan dochar do bhailíocht aon ní a rinneadh roimhe sin faoin rialachán.

Leabhair chuntais a choimeád.

202. —(1) Cuirfidh gach cuideachta faoi deara go gcoimeádfar leabhair chuntais chuí, cibé acu i bhfoirm doiciméad nó ar shlí eile—

(a) a thaifeadfaidh agus a mhíneoidh go cruinn idirbhearta na cuideachta,

(b) a chumasóidh tráth ar bith staid airgeadais na cuideachta a chinneadh go réasúnta cruinn.

(c) a chumasóidh do na stiúrthóirí a chinntiú go ndéanann aon chlár comhardaithe, cuntas sochair agus dochair agus cuntas ioncaim agus caiteachais de chuid na cuideachta ceanglais Achtanna na gCuideachtaí a chomhlíonadh, agus

(d) a chumasóidh cuntais na cuideachta a iniúchadh go réidh agus go cuí.

(2) Coimeádfar leabhair chuntais cuideachta ar bhonn leanúnach comhréireach, is é sin le rá, déanfar na taifid iontu ar mhodh tráthúil agus beidh siad i gcomhréir lena chéile ó bhliain go chéile.

(3) Gan dochar do ghinearáltacht fho-ailt (1) agus (2), beidh i leabhair chuntais a choimeádtar de bhun na bhfo-alt sin—

(a) iontrálacha ó lá go lá de na suimeanna airgid go léir a gheobhaidh agus a chaithfidh an chuideachta agus na nithe a bhfuarthas agus ar caitheadh na suimeanna ina leith,

(b) taifead de shócmhainní agus de dhliteanais na cuideachta,

(c) má bhaineann gnó na cuideachta le déileáil in earraí—

(i) taifead de na hearraí go léir a ceannaíodh, agus de na hearraí go léir a díoladh (seachas iadsin a díoladh ar airgead tirim ar mhodh gnáth-thrádála miondíola), a thaispeánfaidh na hearraí agus na díoltóirí agus na ceannaitheoirí sách mionsonraithe le go bhféadfar na hearraí agus na díoltóirí agus na ceannaitheoirí a aithint agus taifead de na sonraisc go léir a bhaineann leis na ceannacháin agus na díolacháin sin,

(ii) ráitis i dtaobh stoic a shealbhóidh an chuideachta ag deireadh gach bliana airgeadais agus gach taifead de stocáirimh ar ullmhaíodh nó a n-ullmhófar aon ráiteas stoic den sórt sin as, agus

(d) má bhaineann gnó na cuideachta le soláthar seirbhísí, taifead de na seirbhísí a sholáthraítear agus de na sonraisc go léir a bhaineann leis sin.

(4) Chun críocha fho-ailt (1), (2) agus (3), measfar leabhair chuntais chuí a bheith á gcoimeád má chomhlíonann siad na fo-ailt sin agus má thugann siad léargas fíorcheart ar staid chúrsaí na cuideachta agus má mhíníonn siad a hidirbhearta.

(5) Faoi réir fho-alt (6), coimeádfar na leabhair chuntais in oifig chláraithe na cuideachta nó i cibé áit eile is cuí leis na stiúrthóirí.

(6) Má choimeádtar leabhair chuntais in áit lasmuigh den Stát, cuirfear go dtí áit sa Stát, agus coimeádfar ann, agus beidh ar fáil gach tráth réasúnach chun a iniúchta ag na stiúrthóirí, cibé cuntais agus tuairisceáin ar an ngnó lena ndéileáiltear sna leabhair chuntais a choimeádtar amhlaidh a chuirfidh i bhfios go réasúnta cruinn cad é an staid airgeadais atá ar an ngnó sin i gceann tréimhsí nach faide ó chéile ná 6 mhí agus a bhéarfaidh go bhféadfar a ullmhú de réir Achtanna na gCuideachtaí clár comhardaithe na cuideachta, a cuntas sochair agus dochair nó a cuntas ioncaim agus caiteachais agus aon doiciméad a bheidh i gceangal le haon cheann de na doiciméid sin ag tabhairt faisnéise is gá de réir na nAchtanna sin agus a cheadaítear dá réir a thabhairt amhlaidh.

(7) Déanfar leabhair chuntais is gá a choimeád leis an alt seo agus cuntais agus tuairisceáin dá dtagraítear i bhfo-alt (6) a choimeád i bhfoirm scríofa i dteanga oifigiúil de chuid an Stáit nó ar shlí go bhféadfar teacht ar na leabhair chuntais agus ar na cuntais agus ar na tuairisceáin go héasca agus go mbeidh siad inchomhshóite go héasca i bhfoirm scríofa i dteanga oifigiúil de chuid an Stáit.

(8) Déanfaidh cuideachta a leabhair chuntais agus aon chuntais agus tuairisceáin dá dtagraítear i bhfo-alt (6) a chur ar fáil i bhfoirm scríofa i dteanga oifigiúil de chuid an Stáit gach tráth réasúnach lena n-iniúchadh gan táille ag oifigigh na cuideachta agus ag daoine eile a bheidh i dteideal de bhun Achtanna na gCuideachtaí leabhair chuntais na cuideachta a iniúchadh.

(9) Déanfaidh an chuideachta lena mbaineann aon taifead, ar leabhar cuntais é is gá a choimeád leis an alt seo nó is cuntas nó tuairisceán dá dtagraítear i bhfo-alt (6), a choimeád go ceann tréimhse 6 bliana ar a laghad tar éis an dáta is déanaí lena mbaineann an taifead.

(10) Beidh cuideachta a sháróidh an t-alt seo ciontach i gcion agus aon duine, is stiúrthóir ar chuideachta, a mhainníonn gach beart réasúnach a dhéanamh chun a áirithiú go gcomhlíonfaidh an chuideachta ceanglais an ailt seo, nó a bhíonn trína ghníomh toiliúil féin ina chúis le haon mhainneachtain ag an gcuideachta faoin alt seo, beidh sé ciontach i gcion freisin:

Ar choinníoll, áfach,—

(a) in aon imeachtaí i gcoinne duine i leith ciona faoin alt seo arb é a bheidh ann mainneachtain bearta réasúnacha a dhéanamh chun a áirithiú go gcomhlíonfadh cuideachta ceanglais an ailt seo, gur cosaint é a chruthú go raibh forais réasúnacha aige lena chreidiúint, agus gur chreid sé, gur cuireadh de dhualgas ar dhuine inniúil iontaofa a chinntiú go gcomhlíonfaí na ceanglais sin agus go raibh an duine sin sa riocht go gcomhlíonfadh sé an dualgas sin, agús

(b) nach gcuirfear pianbhreith príosúnachta ar dhuine mar gheall ar chion den sórt sin mura rud é, i dtuairim na cúirte, go ndearnadh an cion go toiliúil.

Dliteanas pionós a chur ar oifigigh chuideachta i gcás nach gcoimeádfar leabhair chuntais chuí.

203. —(1) Más rud é—

(a) go ndearna cuideachta a bheidh á foirceannadh agus nach mbeidh ábalta a cuid fiach go léir a íoc, alt 202 a shárú, agus

(b) go measann an chúirt go raibh an sárú sin ina chionchúis le neamhábaltacht na cuideachta a cuid fiach go léir a íoc nó gurbh é a thoradh neamhchinnteacht mhór a bheith ann i dtaobh sócmhainní agus dliteanais na cuideachta nó gur chuir sé mórbhac ar fhoirceannadh ordúil an chéanna,

beidh gach oifigeach don chuideachta a rinne mainneachtain ciontach i gcion agus dlífear—

(i) ar é a chiontú go hachomair, fíneáil nach mó ná £1,000, nó príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná 6 mhí, nó iad araon, a chur air, nó

(ii) ar é a chiontú ar díotáil, fíneáil nach mó ná £10,000, nó príosúnacht ar feadh téarma nach faide ná 5 bliana, nó iad araon, a chur air.

(2) In ionchúiseamh mar gheall ar chion faoin alt seo is cosaint don duine a chúiseofar sa chion a thaispeáint—

(a) go ndearna sé gach beart réasúnach chun a áirithiú go gcomhlíonfadh an chuideachta alt 202, nó

(b) go raibh forais réasúnacha aige lena chreidiúint, agus gur chreid sé, gur cuireadh de dhualgas ar dhuine inniúil iontaofa, ag gníomhú faoi mhaoirseacht nó faoi urláimh stiúrthóra na cuideachta ar cuireadh an fhreagracht sin air go foirmiúil, a chinntiú go gcomhlíonfaí an t-alt sin agus go raibh an duine sin sa riocht go gcomhlíonfadh sé an dualgas sin.

Dliteanas pearsanta oifigeach cuideachta i gcás nach gcoimeádfar leabhair chuntais chuí.

204. —(1) Faoi réir fho-alt (2), más rud é—

(a) gur ndearna cuideachta a bheidh á foirceannadh agus nach mbeidh ábalta a cuid fiach go léir a íoc, alt 202 a shárú, agus

(b) go measann an chúirt go raibh an sárú sin ina chionchúis le neamhábaltacht na cuideachta a cuid fiach go léir a íoc nó gurbh é a thoradh neamhchinnteacht mhór a bheith ann i dtaobh sócmhainní agus dliteanais na cuideachta nó gur chuir sé mórbhac ar fhoirceannadh ordúil an chéanna,

féadfaidh an chúirt, ar iarratas ón leachtaitheoir nó ó aon chreidiúnaí nó ranníocóir de chuid na cuideachta, má cheapann sí gur cuí di déanamh amhlaidh, a dhearbhú go mbeidh aon oifigeach nó aon oifigigh agus aon iaroifigeach nó aon iaroifigigh don chuideachta a rinne mainneachtain faoi dhliteanas pearsanta, gan aon teorainn ó thaobh dliteanais, i leith na bhfiach agus na ndliteanas eile go léir de chuid na cuideachta nó i leith cibé cuid díobh a bheidh sonraithe ag an gcúirt.

(2) Nuair a bheidh iarratas faoin bhfo-alt seo á éisteacht, féadfaidh an duine a bheidh ag déanamh an iarratais fianaise a thabhairt é féin nó finnéithe a ghairm.

(3) (a) I gcás go ndéanfaidh an chúirt dearbhú faoi fho-alt (1), féadfaidh sí cibé orduithe is cuí léi a thabhairt d'fhonn éifeacht a thabhairt don dearbhú agus go sonrach féadfaidh sí socrú a dhéanamh chun dliteanas aon duine den sórt sin faoin dearbhú a chur de mhuirear ar aon fhiach nó oibleagáid a bheidh dlite dó ón gcuideachta nó ar aon mhorgáiste nó muirear nó aon leas in aon mhorgáiste nó muirear ar aon sócmhainní de chuid na cuideachta a bheidh á dteachtadh aige nó dílsithe dó nó á dteachtadh ag aon chuideachta nó duine eile, nó dílsithe d'aon chuiddeachta nó duine eile, thar a cheann, nó ag aon duine, nó dílsithe d'aon duine, a dhéanfaidh éileamh mar shannaí ar an duine, nó tríd an duine, a bheidh faoi dhliteanas faoin dearbhú nó ar aon chuideachta nó duine nó trí aon chuideachta nó duine a bheidh ag gníomhú thar a cheann. agus féadfaidh sí ó am go ham cibé ordú breise a dhéanamh a bheidh riachtanach chun aon mhuirear a fhorchuirtear faoin bhfo-alt seo a chur i bhfeidhm.

(b) I mír (a), folaíonn “sannaí” aon duine chun a ndearnadh nó ar ina fhabhar a rinneadh, le horduithe ón duine faoi dhliteanas, an fiach, an oibleagáid, an morgáiste nó an muirear a bhunú, a eisiúint nó a aistriú, nó an leas a bhunú, ach ní fholaíonn sé sannaí ar chomaoin luachmhar (gan comaoin i ngeall ar phósadh a áireamh) a tugadh de mheon macánta agus gan fógra i dtaobh aon cheann de na hábhair a ndéanfar an dearbhú ar a bhforas.

(4) Ní dhéanfaidh an chúirt dearbhú faoi fho-alt (1) maidir le duine má mheasann sí—

(a) go ndearna sé gach beart réasúnach chun a áirithiú go gcomhlíonfadh an chuideachta alt 202, nó

(b) go raibh forais réasúnacha aige lena chreidiúint, agus gur chreid sé, gur cuireadh de dhualgas ar dhuine inniúil iontaofa, ag gníomhú faoi mhaoirseacht nó faoi urláimh stiúrthóra na cuideachta ar cuireadh an fhreagracht sin air go foirmiúil, a chinntiú go gcomhlíonfaí an t-alt sin agus go raibh an duine sin sa riocht go gcomhlíonfadh sé an dualgas sin.

(5) Beidh éifeacht leis an alt seo d'ainneoin go bhféadfadh an duine a bheidh i gceist a bheith faoi dhliteanas coiriúil maidir leis na hábhair a mbeidh an dearbhú le déanamh ar a bhforas.

(6) San alt seo folaíonn “oifigeach”, maidir le cuideachta, duine a ciontaíodh i gcion faoi alt 194, 197 nó 242 i ndáil le ráiteas a bhaineann le leabhair chuntais chuí a choimeád ag an gcuideachta.

Tosach feidhme Chuid X.

205. —Beidh feidhm ag gach ceann de na forálacha seo a leanas, is é sin le rá ailt 202 go 204 maidir le cuntais chuideachta le haghaidh gach bliana airgeadais de chuid na cuideachta dar tosach nó dar críoch dáta i ndiaidh cibé dáta tar éis thosach feidhme na forála a bheidh sonraithe ag an Aire le hordú.

*IO Uimh. L126. 12.5.1984.Ich.20.