An Chéad Lch. Lch. Roimhe Seo (CUID VII. Ballraíocht Sheanaid Éireann.) Ar Aghaidh (AN CHÉAD SCEIDEAL.)

12 1923

ACHT TIMPEAL TOGHACHÁN, 1923

CUID VIII

Genearálta.

Oiriúnú Achtanna.

58. —Na reacht-shaoirsí Dála a hachtuítear leis an Acht so raghaid in ionad a bhfuil de reacht-shaoirsí Páirliminte ann le linn rithte an Achta so; agus na forálacha atá leagtha amach sa Naoiú Sceideal a ghabhann leis an Acht so i dtaobh oiriúnú Achtanna beidh feidhm aca chun an dlí d'oiriúnú d'fhorálacha an Achta so.

Chun achtacháin um breabaireacht, etc., do chur i mbaint.

59. —A bhfuil in aon reacht d'fhorálacha i dtaobh breabaireachta, pearsanuíochta no cleachtanna cuirpe i dtoghacháin no i dtaobh achuingíocha toghacháin (nách toghacháin um Rialtas Áitiúil ná achuingíocha toghacháin um Rialtas Áitiúil) agus a bhí i bhfeidhm an 23adh lá de Mhí na Nodlag, 1920, agus ná hathghairmtear leis an Acht so, bainfid le toghacháin Dála, le toghacháin tSeanaid agus le Referenda a comórfar fén Acht so, agus chun na críche sin déanfar gach tagairt dá bhfuil sna forálacha san—

(a) do thoghacháin do léiriú mar thagairt do thoghacháin Dála, do thoghacháin tSeanaid agus do Referenda a comórfar fén Acht so;

(b) do dháilcheanntair do léiriú mar thagairt do dháil cheanntair a bunuítear leis an Acht so;

(c) do chinn chomhrimh agus d'oifigigh eile, do dhaoin eile, do pháipéirí ballóide agus do nithe agus rudaí eile do léiriú mar thagairt dá leithéidí eile sin d'oifigigh, de dhaoine, de pháipéirí, de nithe agus de rudaí a ghníomhóidh, a húsáidfear no a déanfar fén Acht so.

Chun aimsir d'áireamh.

60. —(1) I gcás aon tréimhse aimsire nách sia ná deich lá d'fhuine no do cheapa leis no fén Acht so ina haimsir chun gníomh no rud ar bith do dhéanamh no d'fhágaint gan déanamh roimpi no ina diaidh, ní áireofar in áireamh na tréimhse aimsire sin Domhantaí, Lá Nodlag, Aoine an Chéasta, Banc-shaoireanna ná laethanta a bheidh fógartha ina saoireanna puiblí le reacht no le furógra.

(2) I gcás aon tréimhse aimsire is sia ná deich lá d'fhuine no do cheapa leis no fén Acht so ina haimsir chun gníomh no rud ar bith do dhéanamh no d'fhágaint gan déanamh roimpi no ina diaidh, áireofar in áireamh na tréimhse aimsire sin Domhantaí, Lá Nodlag, Aoine an Chéasta, Banc-shaoireanna agus laethanta a bheidh fógartha ina saoireanna puiblí le reacht no le furógra.

(3) I gcás lá deiridh na haimsire a fuintear no a lomháltar leis no fén Acht so chun gníomh no rud ar bith do dhéanamh do bheith ina Dhomhnach, ina Lá Nodlag, in' Aoine an Chéasta, ina Bhanc-shaoire no ina lá a bheidh fógartha ina shaoire phuiblí le reacht no le furógra tuigfear an gníomh no an rud san do dhéanamh go cuibhe má dintear é an chéad lá tar éis deire na haimsire sin nách Domhnach ná Lá Nodlag ná Aoine an Chéasta ná Banc-shaoire ná lá a bheidh fógartha mar adubhradh ina shaoire phuiblí.

Daingniú ar Rúin Reacht-shaoirse.

61. —(1) Daingnítear leis seo na Rúin Reacht-shaoirse le n-ar ghlac an Pháirlimint Shealadach an 19adh lá de Mheadhon Fhoghmhair, 1922.

(2) Tuigfear gur fén Acht so a dineadh gach ar dineadh de ghníomhartha, de rudaí agus de nithe fé sna Rúin Reacht-shaoirse roimh-ráite no dá réir, agus dá réir sin sínfidh an t-Acht so siar chó fada agus is gá é chun dleathacht agus údarás reachtúil do thabhairt do sna gníomhartha, na rudaí agus na nithe roimh-ráite.

(3) An clár atá á ullamhú anois fé sna Rúin Reacht-shaoirse roimh-ráite beidh sé ar an gcéad chlár a hullamhófar fén Acht so, agus pé áit ina n-úsáidtear san Acht so “an Chéad Chlár a hullamhófar fén Acht so,” is dá réir sin a léireofar an abairt sin.

(4) Déanfar an Chéad Chlár a hullamhófar fén Acht so do chríochnú do réir na Rún Reacht-shaoirse roimh-ráite, ach amháin go mbainfidh leis an gCéad Chlár san na forálacha so leanas den Acht so, sé sin le rá, na forálacha a bhaineann le:—

(a) Clárú agus vótáil bhalla d'Fhórsa Cosanta Shaorstáit Éireann.

(b) Nea-chlárú agus nea-vótáil bhalla d'aon Fhórsa Póilíneachta.

(c) Post-vótáil.

(5) Na forálacha atá san Acht so i dtaobh clárú Seanadtoghthóirí agus an Sceideal 'na thaobh a ghabhann leis ní bhainfid leis an gcéad chlár a hullamhófar fén Acht so.

Orduithe Deacrachta agus Eigeandála.

62. —(1) Má eiríonn aon deacracht i dtaobh ullamhú an chéad chláir fén alt so roimhe seo agus fé sna Rúin Reacht-shaoirse a luaidhtear ann no i dtaobh comóra na gcéad-thoghachán tar éis tosnú an Achta so, aon rud no éinní is riachtanach leis an Aire um Rialtas Áitiúil chun an clár san d'ullamhú sa cheart no chun na toghacháin sin do chomóra sa cheart, féadfa sé é do dheanamh le hOrdú.

(2) Má eiríonn aon deacracht i dtaobh ullamhú aon chláir fén Acht so i ndiaidh an chéad chláir no i dtaobh comóra aon togacháin fén Acht so i ndiaidh na gcéad-thoghachán, agus gurb é tuairim an Aire um Rialtas Áitiúil gur éigeandáil is gá a réiteach láithreach an deacracht san, aon rud no éinní is dó leis an Aire um Rialtas Áitiúil is riachtanach a dhéanamh láithreach chun go bhféadfar an clár no an toghachán, gur éirigh an deacracht ina thaobh, d'ullamhú no do chomóra sa cheart féadfa sé é do dhéanamh le hOrdú.

Oifigigh do bheith i mbaol i dtaobh toip ina ndualgas.

63. —(1) Má dhineann aon oifigeach clárathachta, ceann comhrimh, cléireach no duine eile ar a mbeidh dualgaisí a bhaineann le clárú toghthóirí no treora aon toghacháin má dhineann sé, gan cúis réasúnta, có-líona na ndualgaisí sin a bheidh air d'oba no do leigint i bhfaillí no gan déanamh, beidh éinne a bheidh thíos den oba no den leigint i bhfaillí no gan déanamh san beidh sé i dteideal chun a bhaint den duine sin, le haicsean dlí agus i ndíol damáiste, pé suim is ceart dar leis an gcúirt a thrialfaidh an t-aicsean san ach gan an tsuim sin do bheith thar céad púnt.

(2) Gach oifigeach clárathachta, ceann comhrimh, oifigeach ceannais, cléireach no duine eile ar a mbeidh dualgaisí a bhaineann le clárú toghthóirí no treora aon toghacháin, agus a bheidh ciontach in aon mhí-dhéanamh toiliúil no mór-fhailligheach no in éinní do dhéanamh no d'fhágaint gan déanamh, go toiliúil no trí mhór-fhaillí, contrárdha don Acht so, má chuireann an t-Aire um Rialtas Áitiúil an dlí air i gCúirt Údaráis Achmair, i dteannta éinní eile 'na mbeidh sé ina bhaol beidh sé i mbaol íoc do dhéanamh le Saorstát Éireann i pé suim pionósach is ceart dar leis an gCúirt ina gcuirfar an dlí air ach ní raghaidh an tsuim sin thar £100.

Rialacha, Rialacháin, Scálaí de Chostaisí, & c., le leaga fé bhráid gach Tighe den Oireachtas.

64. —(1) Gach riail, rialachán, scála de chostaisí no foráil dá ndéanfaidh no dá gcúmfaidh an t-Aire Airgid no an t-Aire um Rialtas Áitiúil do réir na gcomhacht a bronntar le hAilt 11 (2), 12, 14 agus 25 den Acht so, leagfar fé bhráid gach Tighe den Oireachtas láithreach iad; agus mara ndéanfaidh, agus go dtí go ndéanfaidh, gach Tigh den Oireachtas laistigh den lá is fiche ina dhiaidh sin 'na mbeidh aon cheann de sna Tighthe sin 'na shuidhe rún do rith chun an riail, an rialachán, an scála de chostaisí no an fhoráil sin do chur ar nea-mbrí beidh feidhm ag an riail, an rialachán, an scála de chostaisí no an fhoráil sin fé mar a bheadh sé achtuithe san Acht so, ach ní dhéanfaidh neambríochaint na riala, an rialacháin, an scála de chostaisí no na forála san díth éifeachta ná dochar d'éinní a déanfar tríotha no fútha roimh an nea-mbríochaint sin.

(2) Féadfar aon riail, rialachán, scála de chostaisí no foráil den tsórt san d'ath-ghairm no d'atharú fé mar is gá.

Mínithe.

65. —San Acht so agus sna Sceidil a ghabhann leis, mara n-éilíonn an co-théacs rud éigin eile—

Ciallóidh an focal “Dáil” Dáil Éireann;

Ciallóidh an focal “Seanad” Seanad Éireann;

Ciallóidh an abairt “Toghachán Dála” ball no baill do thogha chun seirbhís do thabhairt uaidh no uatha sa Dáil agus folóidh sí toghachán corra chó maith le toghachán genearálta;

Ciallóidh an abairt “Dáil-toghthóir” duine i dteideal vótála i dtoghachán Dála;

Ciallóidh an abairt “Toghachán Generálta” baill do thogha chun seirbhís do thabhairt uatha i nDáil Oireachtais nua;

Ciallóidh an abairt “Toghachán Corra” ball den Dáil do thogha chun folúntas do líona a bheidh tagtha de dheascaibh ball den Dáil d'fháil bháis, d'eirghe as no do theacht fé mhí-cháilíocht;

Ciallóidh an abairt “Toghachán Seanaid” toghachán Seanadóirí chun seirbhís do thabhairt uatha sa tSeanad;

Ciallóidh an abairt “Seanad-toghthóir” duine i dteideal votála i dToghachán Seanaid;

Aon uair a húsáidtear an focal “Toghachán” gan a rá cad é an sórt toghacháin é, folóidh sé toghachán Dála, togachán Seanaid agus Referendum;

Folóidh an abairt “tigh comhnuithe” aon chuid de thigh ina mbeifear ag áitiú sa chuid sin ar leithligh mar thigh comhnuithe.

Ciallóidh an focal “orduithe” orduithe le hOrdú a dhéanfaidh an t-Aire um Rialtas Áitiúil.

Ath ghairmeanna.

66. —(1) Na hachtacháin a luaidhtear sa Deichiú Sceideal a ghabhann leis an Acht so ath-ghairmtear iad leis seo sa mhéid a háirítear sa tríú colún den Sceideal san.

(2) Gach tagairt dá bhfuil in aon reacht, ordú, rialachán no riail atá ar bith d'aon Acht dá n-ath-ghairmtear go hiomlán no go leathrannach leis an Acht so tuigfear gur tagairt don Acht so í, ach i gcás Achtanna a hath-ghairmtear go leathrannach leis an Acht so ní tuigfear amhlaidh ach sa mhéid go mbaineann an tagairt sin leis an gcuid den Acht san a hath-ghairmtear ar an gcuma san.

Gearr-Theideal.

67. —Féadfar “An t-Acht Timpeal Toghachán, 1923 ,” do ghairm den Acht so.

SCEIDIL.